„Ale to jest głupie!” – nieraz słyszymy czy wypowiadamy te słowa. Rzadko jednak zdajemy sobie sprawę, że „głupota” to termin, którym zajmowali się tacy myśliciele jak Cyceron czy św. Augustyn.

Ks. Andrzej Zwoliński, znany kapłan archidiecezji krakowskiej, zajmujący się teologią i socjologią, w książce o osobliwym tytule „O głupocie” rozkłada tytułową bohaterkę na części pierwsze. Ukazuje, jakie są motywy głupoty, co powoduje ludźmi, gdy postępują niewłaściwie, jakie są przyczyny takiego stanu rzeczy.

Autor książki podkreśla, że głupota jest domeną tłumu. „W masowych grupach bowiem nie uchodzi za głupiego ktoś, kto ma głupie poglądy, lecz kto myśli odmiennie”. Przypomina również, że człowiek ogarnięty głupotą pragnie się nią dzielić z innymi, ponieważ potrzebuje ujścia swoich emocji i odczuć.
Wreszcie ks. Zwoliński przechodzi przez dziesięć przejawów głupoty, nad każdym głęboko się pochylając i analizując. Omawia zatem pychę, pseudonaukę, manipulację, kłamstwo, przesądy, irracjonalność, zabobon, pseudomodlitwę, magię i demagogię. W trakcie swoich analiz rozważa podłoże psychiczne pewnych zachowań (np. kompleks), duchowe (np. działanie złego ducha) czy społeczne (np. potrzeba akceptacji).

W rozdziale poświęconym przesądom Autor wymienia wiele zachowań, które być może przez znaczną część z nas są nadal praktykowane. „Przesądy są – jak pisze ks. Zwoliński – rezultatem i znakiem zaburzenia relacji zachodzących między sferą religijną a poznawczą, między religią a nauką”. Jako lekarstwo na przesądy Autor podaje ufność w Opatrzność Bożą, która rzeczywiście daje nam gwarancję opieki nad nami.

Podejmując temat demagogów, ks. Zwoliński określa ich mianem „głupich politycznie”. Przypomina kolejne fale demagogii antykatolickiej, rozwijającej się zarówno w Związku Sowieckim, jak i we współczesnej Europie. Z całą stanowczością stwierdza, że współczesny ateizm nie jest wzgardliwym wobec religii systemem filozoficznym, ale domaga się walki i zwycięstwa.

Z kolei w rozdziale pod tytułem „Pseudomodlitwa. Głupi faryzeizm” ks. Zwoliński ostrzega przed tzw. grupami charyzmatycznymi. Zauważa on, że wiele z nich nosi znamiona sekty. Równie sceptycznie podchodzi do tzw. spoczynku w Duchu. Autor stwierdza, że „Kościół niezwykle ostrożnie podchodzi do zjawisk nadzwyczajnych, świadomy, że wiele z nich może być znakiem fałszywych mistyków, poprzez których działa Szatan, a nie Bóg”.

Mogłoby się, wydawać, że książka ks. Zwolińskiego jest jednym wielkim narzekaniem na współczesność i na jej głupotę. Stwierdzenie to jednak rozmywa się, gdy zobaczymy tytuł ostatniego rozdziału: „W kierunku mądrości”. W nim też Autor przeciwstawia głupocie prawdziwą Bożą mądrość, przypominając na koniec, że „trwanie przy prawdzie, a więc wszelka mądrość, wymaga nieustannego wysiłku i troski człowieka”.

Kajetan Rajski

Ks. Andrzej Zwoliński „O głupocie”, Wydawnictwo M, 2012, www.ksiegarniakatolicka.pl.

Komentarze