Muzeum Narodowe w Szczecinie zaprasza na wystawę prezentowaną do 26 kwietnia 2009.  Wystawa stanowi bogatą prezentację nurtu orientalizmu w sztuce polskiej XIX i początkach XX wieku. Zgromadzone prace ukazują twórczość jego najwybitniejszych przedstawicieli, m.in. Tadeusza Ajdukiewicza, Stanisława Chlebowskiego, Jana Ciąglińskiego, Aleksandra Laszenki, Wacława Pawliszaka, Adama Styki, Feliksa Wygrzywalskiego i Franciszka Tepy.

W dobie romantyzmu pod wpływem zarówno wypraw badawczych, jak również wydarzeń politycznych (batalie napoleońskie, walka greków o niepodległość, wojna krymska) wzrosło zainteresowanie artystów Orientem. Początkowo podróżowali na Wschód w charakterze osób towarzyszących arystokratom, sporządzając „dokumentacje” z wypraw w formie rysunków, akwarel lub obrazów. W takiej podróży do Ziemi Świętej i Egiptu, zorganizowanej w latach 1852-1853 przez hr. Adama Potockiego, brał udział Franciszek Tepa. Przywiózł z niej, prezentowany na wystawie szkicownik, zawierający pełne ekspresji studia postaci, architektury i pejzaże. Uderza w nich dojrzałość, jaką artysta osiągnął w posługiwaniu się akwarelą. Podróże artystyczne przez Krym do krajów Lewantu, Turcji, Egiptu i Tunezji odbywał również Jan Ciągliński, jeden z najwybitniejszych polskich orientalistów. Pod ich wpływem jego twórczość zaczęła ewoluować od akademickiej w kierunku impresjonizmu.
Pod koniec XIX wieku artyści zaczynają wyjeżdżać także indywidualnie, np. w 1872 roku wybrał się do Konstantynopola Jan Matejko, który poznał tam przebywającego na dworze osmańskim polskiego orientalistę Stanisława Chlebowskiego (malarza nadwornego sułtana Abdülaziza). W czasie podróży Matejko stworzył szereg rysunków – w tym prezentowany na wystawie „Szkic z Konstantynopola” – przedstawiających świadczące o dużym zmyśle obserwacji motywy architektoniczne, studia strojów i postaci. Nawiązywał również do dotąd nieobecnej w sztuce jako odrębna kategoria tematyki haremowej (np. „Utopiona w Bosforze” – wyobrażenie surowej kary, jaka spotkała niewierną odaliskę).
Specyfiką polskiego orientalizmu pozostają inspirowane tematem Polski kresowej, znanej z dzieł romantyków i Sienkiewiczowskiej wizji, płótna artystów szkoły monachijskiej, ukazujące sceny z historii wojen polsko-tatarskich i polsko-tureckich. Dobry przykład takiej twórczości stanowią pochodzące z kolekcji Muzeum Narodowego w Szczecinie: rysunek Józefa Brandta „Jeździec wschodni” oraz akwarela Juliusza Kossaka „Morsztyn pod Chocimiem”.
Na osobne zainteresowanie zasługuje prezentowana na wystawie grupa prac ukazujących sceny religijne, w których malarze-orientaliści w ostatnich dekadach XIX wieku zerwali ostatecznie z idealizowanymi, włoskimi wzorami, umieszczając wyobrażenia sakralne w scenerii wschodniej – w Palestynie czy Egipcie – jak np. płótno Henryka Siemiradzkiego „Męczeństwo św. Tymoteusza i Maury jego małżonki”.
XIX-wieczną fascynację artystów życiem religijnym Wschodu dokumentują prezentowane na szczecińskiej wystawie liczne przedstawienia modlących się Arabów, strażników meczetów i wnętrz świątyń (np. „Meczet w Kairuanie” Kazimierza Stabrowskiego). Towarzyszy im unikatowy manuskrypt fragmentu sury Koranu wykonany na pergaminie. Tekst został niezwykle starannie wykaligrafowany atramentem w kolorze ciemnej sepii oraz złotymi medalionami.
Aby zaakcentować znaczenie bliskich kontaktów Polski z Imperium Osmańskim, które już od czasów sarmackich skutkowały dominacją wpływów wschodnich w rzemiośle artystycznym, w ramy wystawy wprowadzono, na zasadzie etalażu historycznego, kolekcję broni szczecińskiego Muzeum, w tym tak interesujące eksponaty, jak: muszkiet janczarski skałkowy, garłacz skałkowy, hełm perski z czepcem kolczym, strzelba skałkowa „Albanka”.
Ponadto wystawa pokazuje jak w XIX wieku zacieśnia się związek malarstwa historycznego z literaturą, zarówno na zasadzie inspiracji utworami pisarzy, jak i ich ilustracji
Wystawie towarzyszy bogato ilustrowany katalog, który jest pierwszą tak obszerną publikacją poświęconą polskiemu obliczu orientalizmu w sztuce.

informacje zaczerpnięte z  www.muzeum.szczecin.pl

Komentarze